13-09-2023

In deze blogserie nemen we je mee langs alle aandachtspunten van een belastingcontrole. Hoe gaat zo’n controle in zijn werk? Wat zijn jouw rechten en plichten als ondernemer tijdens een controle? En wat als er fouten worden ontdekt? Kennis van de regels bij een belastingcontrole is belangrijk, maar veel ondernemers zijn niet goed op de hoogte. Daarom nemen we je in deze blogs mee langs alles wat je moet weten, zodat je bij een controle niet meer voor verrassingen komt te staan. In deze vijfde en laatste blog: hoe werken de beginselen van een behoorlijk bestuur? Heb je de vorige blog nog niet gelezen, klik dan hier.

Wat houdt behoorlijk bestuur in?

De algemene beginselen van een behoorlijk bestuur zijn ooit opgesteld om de richtlijnen wat betreft contact tussen overheidsinstanties en burgers of bedrijven aan te geven. Als de Belastingdienst dus een controle uit wil voeren bij een bedrijf, moeten werknemers van de Belastingdienst hierbij de regels rondom behoorlijk bestuur in acht nemen. Zo moet de inspecteur zich bij een belastingcontrole bijvoorbeeld zorgvuldig voorbereiden en geen partijdigheid innemen. Andere zaken zijn dat een inspecteur alle besluiten daadkrachtig moet motiveren en duidelijk moet omschrijven.

Blijkt uiteindelijk dat een inspecteur zich hier niet aan gehouden heeft? Dan mag je dit in een proces aangeven bij de rechter, die de bevindingen van de inspecteur dan ‘marginaal’ zal toetsen. Dit kan op basis van het redelijk afwegen van desbetreffende belangen of het schenden van een van de beginselen binnen behoorlijk bestuur. Voorbeelden hiervan zijn het zorgvuldigheids-, gelijkheids- of het vertrouwensbeginsel. Wat de beginselen binnen de wet van behoorlijk bestuur inhouden, leggen we je hieronder uit.

1: Rechtszekerheidsbeginsel

De burger en het bedrijfsleven moeten beschermd worden tegen willekeur door de overheid. De rechtspositie van een burger of organisatie moet altijd veilig zijn, zonder dat iemand met gezag het geldende recht naast zich neerleg. Ook mogen besluiten niet met terugwerkende kracht worden ingevoerd als deze nadelig blijken voor de burger of de organisatie.

Onderdeel van het rechtszekerheidsbeginsel is het vertrouwensbeginsel. Tijdens een controle zal de ambtenaar een bepaald vertrouwen wekken. Dit vertrouwen mag de ambtenaar later niet schenden; de overheid en haar medewerkers moeten dit later waarmaken. Het vertrouwen moet echter wel gerechtvaardigd zijn.

2: Gelijkheidsbeginsel

Naar aanleiding van Artikel 1 in onze grondwet is het gelijkheidsbeginsel in het leven geroepen. Gelijke gevallen moeten altijd gelijk behandeld worden. Ongelijke gevallen moeten ook ongelijk van elkaar behandeld worden, maar wel eerlijk in verhouding naar de mate waarin ze verschillen.

3: Détournement de pouvoir

Een ambtenaar mag bepaalde bevoegdheden alleen gebruiken voor de juiste doelen. Deze bevoegdheden mogen alleen voor het algemeen belang, en dus niet voor persoonlijke motieven, ingezet worden. Daarnaast moeten de bevoegdheden dus ook in de specifiekere context overeenkomen met de grotere achterliggende gedachte.

4: Materiële zorgvuldigheid

In principe moeten maatregelen van de overheid zo min mogelijk schade aan burgers en organisaties veroorzaken. Soms is dit niet te voorkomen, maar in de basis moet dit goed overwogen worden. Daarom moet de overheid bij nieuwe besluitvorming alle hiervoor relevante factoren betrekken.

5: Evenredigheidsbeginsel

Als een overheidsinstantie een besluit neemt, heeft dit besluit natuurlijk gevolgen. De gevolgen van dit besluit moeten wel evenredig zijn met het doel van het besluit. Oftewel: de verhouding tussen enerzijds het besluit en anderzijds de uitkomst moeten met elkaar in evenwicht zijn. Is deze balans niet in orde, moet de overheid dit nadeel goedmaken. Hiervoor kan de overheid iets teruggeven, ook in de vorm van financiële compensatie.

END