30-08-2023

In deze blogserie nemen we je mee langs alle aandachtspunten van een belastingcontrole. Hoe gaat zo’n controle in zijn werk? Wat zijn jouw rechten en plichten als ondernemer tijdens een controle? En wat als er fouten worden ontdekt? Kennis van de regels bij een belastingcontrole is belangrijk, maar veel ondernemers zijn niet goed op de hoogte. Daarom nemen we je in deze blogs mee langs alles wat je moet weten, zodat je bij een controle niet meer voor verrassingen komt te staan. In deze derde blog bespreken we een aantal mogelijke controletechnieken tijdens een belastingcontrole.

Controletechniek 1: Vermogensvergelijking

Een van de meest gebruikte controletechnieken tijdens een belastingcontrole is de vermogensvergelijking. Hierbij kijkt de controleur naar alle bezittingen en schulden, inkomsten en bestedingen van de ondernemer of de DGA (directeur grootaandeelhouder). Deze cijfers kan de controleur vervolgens gebruiken om het ‘netto privé cijfer’ te controleren. Hierbij kijkt de controleur naar wat er bij het bedrijf binnen komt en hoeveel iemand privé ontvangt.

Bij de privé-situatie wordt naar verschillende factoren gekeken. Zo weegt onder andere de gezinssamenstelling mee. Is het bedrag dat een ondernemer of DGA ontvangt bijvoorbeeld vrij laag? In dit geval kijkt de inspecteur naar welke middelen de ondernemer of DGA heeft gebruik om in die periode rond te komen. Het netto privé cijfer is daarmee een belangrijk element dat kan leiden tot het verwerpen van de administratie.

Het grote nadeel van deze methode is echter dat niet alle juiste gegevens bij een vermogensvergelijking mee worden genomen. Dat zorgt er dan voor dat deze controletechniek een nutteloos resultaat oplevert.

Controletechniek 2: chikwadraattoets

Om de lichte willekeur van de vermogensvergelijking te omzeilen, zijn er ook statistische controletechnieken voor een belastingcontrole ontwikkelt. Eentje daarvan is de chikwadraattoets. Zo’n toets kijkt als het ware naar meerdere getallenreeksen in de administratie. Door te kijken naar allerlei verschillende soorten cijfers, zoals omzetten of kilometerregistraties, kan aangetoond worden in hoeverre deze cijfers realistisch of fictief zijn. Als blijkt dat bepaalde (combinaties van) cijfers veel vaker voorkomen dan andere (combinaties van) cijfers, kan dat zijn omdat deze handmatig geconstrueerd en dus fictief zijn.

De achterliggende gedachte bij deze toets is dat mensen een onbewuste voorkeur hebben om dezelfde cijfers vaker te gebruiken. Deze voorkeur komt bij het controleren van grote reeksen getallen dan aan het licht. De uitkomst van deze toets mag meewegen in de eindbeslissing om de administratie goed of af te keuren, maar het dient niet als sluitend bewijs. De toets wordt daarom ook als waarschijnlijkheidsoordeel gebruikt.

Controletechniek 3: Waarneming ter plaatse

Daar waar de vorige twee controletechnieken bij een belastingcontrole zich richtten op het verleden, kijkt de waarneming ter plaatse naar het actuele bedrijfsgebeuren. Deze waarneming wordt vervolgens als feit bij een lopend of een toekomstig onderzoek als maatstaf gebruikt. Zo kan de controleur op dat moment kijken naar het aantal aanwezige personeelsleden of de grootte van de voorraad. Deze gegevens moeten dan later overeenkomen in respectievelijk de loonadministratie en de voorraadcijfers.

Om alle rechten van een organisatie te waarborgen bij een controle als deze, heeft de Belastingdienst een aantal kaders voor de waarneming ter plaatse (WTP) opgesteld. Bij een eerste WTP controle moet de controleur zijn bezoek vooraf schriftelijk aankondigen. Het moment van het bezoek hoeft hij hierbij niet te vermelden. Deze aankondiging geldt ook alleen bij het eerste bezoek: voor latere bezoeken is een extra aankondiging niet nodig. Ook moet de controle uitgevoerd worden door twee controleurs, die beiden verplicht zijn om zich te kunnen identificeren. Ten slotte moeten de controleurs een verslag van hun bevindingen opstellen en dit ook aan de organisatie toezenden. Gebeurt dit niet, zal de rechter geen enkele waarde hechten aan de WTP.

Controletechniek 4: Uitgebreide kasanalyse

Bij deze controletechniek wordt een standaard kasanalyse uitgebreid door ook externe verbanden te leggen. Zo vergelijkt de inspecteur de kas met andere aspecten uit de administratie of zelfs met gegevens die afkomstig zijn van buiten de organisatie. Hiervoor kan hij of zij onderzoeken van derde partijen gebruiken. Ook mag de inspecteur de uitkomst van de chikwadraattoets bij deze analyse gebruiken om een oordeel te vellen.

Tijdens een uitgebreide kasanalyse komen onder meer de volgende vragen aan bod:

• Met welke regelmaat inventariseert de organisatie de kas? En met welke regelmaat het saldo?
• Komen de begin- en eindsaldi overeen met elkaar?
• Komen kasverschillen vaak voor?
• Zijn er bijzondere kasontvangsten gewest, bijvoorbeeld door festiviteiten?
• Is er een negatief kassaldi terug te vinden in de administratie?
• Zijn alle gemaakte kosten terug te vinden in de administratie?

Een uitgebreide kascontrole is een van de controletechnieken bij een belastingcontrole

Controletechniek 5: Steekproef

Soms worden tijdens een belastingcontroles steekproeven op bepaalde geldeenheden. Als blijkt dat de in de steekproef gecontroleerde geldeenheden niet goed zijn, kan dat leiden tot het (nog) niet goedkeuren van de administratie. Vervolgens controleert de inspecteur, naar aanleiding van de steekproef, een groter gedeelte van de administratie. Blijkt hieruit dat de administratie op meerdere momenten niet klopt, moeten de organisatie deze zaken zo spoedig mogelijk rechtzetten.

Er zijn nog meer controletechnieken voor een belastingcontrole mogelijk, maar deze vijf technieken komen wel het meeste voor. De volgende keer bespreken we in meer detail op welke gronden de inspecteur een administratie kan verwerpen. Wil je deze blog niet missen? Houd de TvdW Blog dan goed in de gaten, of volg ons op social media voor de laatste updates.